BIAŁKA ZBUDOWANE SĄ Z AMINOKWASÓW.

Aminokwasy są podstawowymi jednostkami strukturalnymi białek. Aminokwas zbudowany jest z grup: karboksylowej, aminowej, atomu wodoru oraz charakterystycznej grupy R, które wiążą się kowalencyjnie z atomem węgla, określonym jako węgiel alfa. Ten atom węgla nazwano alfa, ponieważ sąsiaduję on z grupą karboksylową (kwaśną).

Białka odgrywają decydującą rolę właściwie we wszystkich procesach biologicznych. Znaczenie i szeroki zakres pełnionych przez nie funkcji ilustrują następujące przykłady:

1. Kataliza enzymatyczna

Prawie wszystkie reakcje enzymatyczne zachodzące w układach żywych są katalizowane przez swoiste makrocząsteczki, enzymy. Niektóre z nich, jak uwodnienie dwutlenku węgla, to reakcje całkiem proste, inne bardzo skomplikowane, na przykład replikacja chromosomu. Enzymy są bardzo silnymi katalizatorami. Na ogół szybkość reakcji chemicznej przynajmniej milion razy. Jeśli brak enzymów przemiany chemiczne "in vivo" bardzo rzadko zachodzą z zauważalną szybkością.

2. Transport i magazynowanie.

Transport wielu małych cząsteczek i jonów zachodzi z udziałem swoistych białek. Przykładem jest hemoglobina, przenosząca tlen w krwinkach czerwonych oraz mioglobina, pokrewne białko odpowiedzialne za transport tlenu w mięśniach. Żelazo jest przenoszone w osoczu krwi przez transferynę, a przechowywane w wątrobie, w kompleksie z innym białkiem - ferrytyną.

3. Ruch uporządkowany.

Białka są głównymi składnikami mięśni. Przesunięcie się dwu rodzajów włókien białkowych względnie siebie prowadzi do skurczu mięśnia. W skali mikroskopowej ruchy uporządkowane, takie jak przemieszczanie się chromosomów podczas mitozy lub poruszanie się plemników za pomocą wici, są także rezultatem działania białkowych układów kurczowych.

4. Funkcje mechaniczno - strukturalne.

Dużą elastyczność mięśni oraz tkanki kostnej zapewnia obecność kolagenu, białka fibrylarnego.

5. Ochrona immunologiczna.

Białka o dużej swoistości, które rozpoznają substancję obce dla ustroju i łączą się z nimi, to przeciwciała. Obcymi dla ustroju mogą być wirusy, bakterie lub komórki innych organizmów. Białka odgrywają zatem istotna rolę w rozróżnianiu między tym co własne i obce dla danego organizmu.

6. Wytwarzanie i przekazywanie impulsów nerwowych.

Reakcja komórek nerwowych na specyficzne bodźce przebiega z udziałem białek receptorowych. Przykładem jest rodopsyna, białko fotoreceptorowe, występujące w komórkach pręcikowych siatkówki.

7. Kontrola wzrostu i różnicowania.

Kontrola odpowiedniej kolejności ekspresji informacji genetycznej jest zasadniczym warunkiem uporządkowanego wzrostu i różnicowania komórek. Tylko mała część informacji zawartej w genomie ujawnia się w określonym przedziale życia komórki.